نیم عشر دولتی و اجرایی چیست و شرایط معافیت از پرداخت نیم عشر  

نیم عشر چیست؟

به طور کلی در دعاوی حقوقی مبلغی اضافه تر بر مبلغ محکوم بها توسط دادگاه ها به منظور اجرای حکم و صدور اجراییه مقرر می گردد که در اصطلاح حقوقی به آن نیم عشر گفته می شود و با هزینه دادرسی که ابتدا توسط دادگاه ها گرفته میشود متفاوت است، زیرا هزینه دادرسی هزینه رسیدگی به پرونده است و نه اجرای حکم.

وقتی دعوایی در دادگاه مطرح می کنیم باید بابت اقامه دعوی هزینه دادرسی بپردازیم اما بعد از اینکه حکم دادگاه به طور قطعی صادر شد، کسی که محکوم شده و باید حکم را اجرا کند بابت هزینه اجرا باید هزینه دیگری بپردازد که به آن نیم عشر می گوییم.

انواع نیم عشر چیست؟

به طور کلی نیم عشر به دو دسته دولتی و اجرایی تقسیم می شود که در ادامه به هر یک به تفصیل خواهیم پرداخت.

نیم عشر اجرایی:

در این نوع محکوم علیه باید نیم عشر یا هزینه حق الاجرا را پرداخت کند که در دو صورت از پرداخت آن معاف می گردد:

    در صورتی که تا ده روز بعد از صدور ابلاغ اجراییه بدهی خود یا مبلغ محکوم به را پرداخت کند

    در صورتی که با طرف دیگر دعوی ظرف ده روز توافق یا سازش کنند یا ترتیبی برای اجرای حکم قرار دهند

همچنین در صورتی که تا قبل از ده روز بخشی از مبلغ محکوم به را پرداخت نماید به همان میزان از حق الاجرا دریافت نخواهد شد و اگر بعد از ده روز با محکوم له توافق یا سازش کنند یا ترتیبی برای اجرای حکم قرار دهند نصف حق الاجرا یا نیم عشر را باید پرداخت کند.

نیم عشر دولتی:

این موضوع معمولا در بحث مهریه مطرح می شود و زن ابتدا باید یک بیستم مبلغ مهریه یا همان نیم عشر را برای اجرای حکم و صدور اجراییه به حساب دولت واریز کند. هرچند این مبلغ درنهایت از اموال مرد برداشته و به زن پس داده خواهد شد، ولی چون ممکن است تهیه این مبلغ به ویژه درخصوص مهریه های سنگین همان ابتدای کار هم برای زن سخت باشد  در این صورت می تواند دادخواست اعسار دهد و با معرفی 2 شاهد به دادگاه اعسار خود را به دادگاه ثابت کند واز پرداخت نیم عشر معاف شود.

مرد نیز تا ده روز بعد از صدور ابلاغ اجراییه مهلت دارد تا مهریه را پرداخت یا شیوه ای برای تهیه مهریه به دادگاه ارایه دهد یا با همسرش در این زمینه توافق یا سازش کند که در این صورت نصف نیم عشر را باید پرداخت کند و در غیر این صورت کل مبلغ را باید بپردازد.

انواع نیم عشر

در یک دسته بندی نیم عشر به دو دسته نیم عشر دولتی و نیم عشر اجرایی تقسیم می شود. که هر کدام را به صورت جداگانه توضیح می دهیم و معنی نیم عشر اجرایی و معنی نیم عشر دولتی را بیان می کنیم.

نیم عشر اجرایی چیست؟

کسی که ضمن حکم دادگاه محکوم شده است موظف است حکم را اجرا کند. هزینه ای که بابت اجرای حکم باید پرداخت شود را نیم عشر اجرایی می گویند. اما مواردی در قانون پیش بینی شده است که اگر محکوم آنها را رعایت کند از پرداخت این هزینه ها معاف است.

نیم عشر دولتی چیست؟

نیم عشر دولتی اغلب در بحث مطالبه مهریه مطرح می شود؛ سوال رایج در این موضوع این است که نیم عشر مهریه بر عهده کیست؟ همانطور که می دانید دعوای مهریه را هم می توان از طریق دادگاه و هم اجرای ثبت پیگیری کرد. در هر دوی این روشها زن بعد از ارائه درخواست خود باید هزینه ای تحت عنوان نیم عشر دولتی پرداخت کند.

به این ترتیب که زوجه باید معادل یک بیستم مبلغ مهریه را به حساب دولت واریز کند درواقع بعد از واریز کردن این هزینه است که مرجع قضایی وارد مرحله رسیدگی می شود. پس در پاسخ به این سوال که مهلت پرداخت نیم عشر دولتی چه زمانی است می دانیم که این پرداخت در موقع طرح دادخواست باید صورت بگیرد.

نکته مهم آن است که بعد از اینکه دعوای مهریه به سرانجام رسید و حکم نهایی صادر شد این مبلغ واریز شده از طرف زوجه از مرد اخذ خواهد شد و به زوجه پرداخت می شود. اما تهیه این مبلغ همیشه کار ساده ای نیست و ممکن است توانایی پرداخت آن در ابتدای طرح دعوا وجود نداشته باشد.

شرایط عدم پرداخت نیم عشر دولتی

    معافیت از پرداخت نیم عشر دولتی مهریه:

در صورتی که زن نتواند هزینه نیم عشر دولتی را پرداخت کند می تواند به دادخواست اعسار از پرداخت نیم عشر دولتی را ارائه کند. برای اثبات اعسار خانم باید دو شاهد به دادگاه معرفی کند. مرجع قضایی بعد از بررسی میزان دارایی زوجه و با توجه به شهادت شهود در صورتی که عدم توانایی مالی زن را برای پرداخت نیم عشر احراز کند، حکم اعسار خواهد داد و زن از پرداخت این هزینه معاف خواهد شد. معاف شدن زن از پرداخت این هزینه به این معنی این نیست که این هزینه به طور کلی پرداخت نخواهد شد بلکه با اعسار زوجه دادگاه بعد از صدور حکم قطعی و پرداخت مهریه این هزینه را از مرد دریافت خواهد کرد.

    نیم عشر دولتی در صورت رضایت

سابقا در صورتی که زن بعد از صدور اجراییه از ادامه روند کار منصرف شود، نیم عشر دولتی از مرد دریافت نمی گردید ولی در حال حاضر رویه عوض شده است که در ادامه به بررسی این امر می پردازیم:

تعریف نیم عشر اجرایی مهریه:

نیم عشر اجرایی مهریه به مبلغی گفته می‌شود که زن برای به اجرا گذاشتن مهریه خود باید به عنوان هزینه اجرای مهریه و انجام مراحل و تشریفات آن از جمله ابلاغ اجرائیه، توقیف اموال، مزایده و فروش اموال و … در حق اداره پنج اجرای اسناد رسمی لازم الاجرا یا همان اداره ثبت اسناد و املاک پرداخت کند. این مبلغ به نوعی به عنوان هزینه اداری برای پیگیری اجرای مهریه و توقیف اموال و سایر اقدامات اجرایی در نظر گرفته می‌شود.

در واقع، نیم عشر اجرایی معادل 5 درصد از مجموع بدهی است که در درخواست اجرا ذکر شده. به عبارت دیگر، اگر مهریه‌ای که باید از مرد مطالبه شود مبلغ مشخصی داشته باشد، زن باید 5 درصد از این مبلغ را به عنوان هزینه اجرا به اداره ثبت یا دادگاه پرداخت نماید. یعنی اگر مقدار مهریه‌ای که باید از مرد گرفته شود، به طور مثال یک میلیارد تومان باشد، نیم عشر اجرایی معادل پنجاه میلیون تومان خواهد بود.

شرایط معافیت از پرداخت نیم عشر هزینه اجرای مهریه در سال  1404

در سال 1404 با توجه به اتمام و پایان اعتبار قانون برنامه پنجساله ششم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی … و تغییر رویه ای که از نیمه دوم سال 1403 ایجاد گردیده است، پس از ابلاغ اجرائیه و تشکیل پرونده در اداره پنجم اجرای اسناد رسمی لازم الاجرا، پرونده اجرایی مشمول پرداخت حقوق اجرایی خواهد بود و اعمال ماده 98 قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت و معافیت از پرداخت حقوق دولتی صرفاً در موارد ختم پرونده و عدم وصول طلب امکانپذیر است.

اگر بخواهیم دقیق تر توضیح دهیم باید بگوییم که در بند ب ماده 113 قانون برنامه توسعه ششم اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی ذکر گردیده بود که مفاد اسناد رسمی لازم‌الاجراء از طریق ادارات اجرای مفاد اسناد رسمی لازم‌الاجرای سازمان ثبت اسناد و املاک کشور اجراء می‌شوند. ادارات مذکور مکلفند بلافاصله پس از تقاضای اجرائیه نسبت به شناسایی و توقیف اموال مدیون اقدام کنند. چنانچه مرجع مذکور نتواند ظرف مدت دو ماه از تقاضای اجراء، نسبت به شناسایی و توقیف اموال متعهد سند، اقدام کند یا ظرف مدت شش ماه نسبت به اجرای مفاد سند اقدام نماید، متعهدٌله سند می‌تواند با انصراف از اجرای مفاد سند به محاکم دادگستری رجوع نماید. و در تبصره ۲ این ماده بیان گردیده بود که چنانچه متعهد سند لازم‌الاجراء، ظرف مدت بیست روز نسبت به انجام تعهد خود یا جلب رضایت متعهدٌله سند اقدام نماید، از پرداخت هزینه‌های اجرائی معاف خواهد بود و در کنار آن مطابق با ماده ماده 98 قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت چنانچه زوجه پس از صدور اجراییه در خصوص وصول مهریه و لازم الاجراء شدن (اعم از اجراییه اسناد رسمی و آراء محاکم و مراجع قضائی) به هر علت از ادامه عملیات اجرایی منصرف شود از پرداخت نیم عشر دولتی معاف خواهد بود.

اکنون با توجه با پایان اعتبار قانون برنامه توسعه ششم اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی و تفسیر جدید از ماده 98 قانون تنظیم بخشی از مقررات مالی دولت و بنابر دستور ریاست اداره پنج اجرای اسناد رسمی لازم الاجرا، معافیت از پرداخت نیم عشر اجرایی صرفاً در مواردی است که طلب وصول نگردیده باشد و پرونده بطور کامل مختومه گردد. پیش از این متقاضی تشکیل پرونده اجرایی (که در خصوص مطالبه طلب مهریه زوجه بوده است) می توانست در حین باز بودن پرونده نسبت به درخواست رفع توقیف و بازداشت موردی (اعم از حساب بانکی، ملک، خودرو و …) و همچنین رفع ممنوع الخروجی بدون بستن و مختومه نمودن پرونده اقدام نموده و مجدد نیز می توانست نسبت به درخواست توقیف مجدد و یا ممنوع الخروج نمودن زوج اقدام نماید. اکنون و با توجه به رویه جدید درخواست رفع توقیف به صورت اختصاصی و موردی فقط در صورتی ممکن است که نیم عشر و حقوق دولتی پرداخت گردد و رفع توقیف بدون پرداخت حق اجرا، فقط به صورت کلی و همزمان با درخواست ختم پرونده و با شرط عدم وصول طلب امکانپذیر می باشد

نیم عشر دولتی چک برگشتی

در صورت عدم وصل چک و برگشت خوردن در صورتی که صادر کننده محکوم شود باید نیم عشر چک برگشتی را که با توجه به مجموع آنچه به آن محکوم شده است تعیین می شود، پرداخت کند.

نیم عشر دولتی چقدر است و چگونه محاسبه می شود؟

همانطور که گفته شد نیم عشر دولتی معادل یک بیستم خواسته دعواست و بر اساس خواسته خود شما تعیین می شود. بنابراین در نحوه محاسبه نیم عشر دولتی باید بدانید که خواسته شما از دعوا هر مقداری باشد معادل یک بیستم آن هزینه نیم عشر دولتی خواهد بود.

آیا می توان دادخواست اعسار نیم عشر داد؟

در صورتی که ثابت شود فرد توانایی مالی لازم به منظور پرداخت نیم عشر دولتی را ندارد با قاضی اجرای احکام مدنی این موضوع را مطرح کرده و دو شاهد به آن واحد ارائه می کند. به این ترتیب می توان درخواست حکم اعسار از پرداخت نیم عشر دولتی از مبلغ محکوم به را به دادگاه ارائه کرد.

شهود نیز در نزد قاضی اجرای احکام مدنی با ارائه کارت ملی یا شناسنامه درباره میزان دارایی و منبع امرار معاش فرد مورد نظر شهادت می دهند و در صورت عدم توانایی وی در پرداخت مبلغ نیم عشر دولتی دادگاه موضوع را بررسی کرده و پس از راستی آزمایی نظر خود را در این زمینه اعلام می کند.

 نیم عشر اجرایی اجرا ثبت:

نیم ‌عشر اجرایی چگونه محاسبه می شود؟

برای احتساب نیم ‌عشر و حقوق دولتی در پرونده های اجرایی بطریق زیر عمل می شود:

1. ابتدا موضوع لازم الاجرا را که اصل طلب به علاوه سود و جریمه تا تاریخ صدور اجرائیه اجرا می باشد را بدست می آوریم
2. سپس جریمه تاخیر روزانه را که حاصل ضرب تعداد روزهای تاخیر با مبلغ جریمه تاخیر روزانه می باشد را بدست می آوریم
3. دو عدد بدست آمده فوق را با هم جمع نموده و پنج درصد مبلغ بدست آمده که اصطلاحا نیم عشر نامیده می‌شود از مدیون (کسی که اجرائیه بر علیه او صادر شده است) دریافت می‌شود .

 به حق ‌الوکاله نیز اگر جزو مدلول سند باشد حق الاجرا تعلق می گیرد که در اینصورت برای احتساب حق الاجرای آن باید مبلغ حق الوکاله نیز به اصل طلب افزوده شود.

همچنین اگر بدهکار قبل از تنظیم و امضاء صورتمجلس مزایده نسبت به پرداخت تمام بدهی خود اقدام نماید در این صورت نصف حق الاجرا وصول خواهد شد و در صورتی که بدهکار بعد از انجام مزایده نسبت به پرداخت بدهی خود اقدام نماید یا مورد مزایده به بستانکار واگذار شود علاوه بر نیم عشر حق مزایده نیز به آن افزوده خواهد شد.

موارد تخفیف و معافیت در پرداخت نیم عشر اجرایی:

در دو صورت در پرداخت نیم عشر اجرایی تخفیف لحاظ خواهد شد:

    زمانی که بعد از مهلت 10 روزه گفته شده در بالا محکوم با طرف دعوی درباره نحوه پرداخت بدهی به سازش و توافق برسند، نصف نیم عشر پرداخت خواهد شد.

    اگر محکوم علیه ظرف مدت 10 روز گفته شده در بالا بخشی از آنچه را که به آن محکوم شده است را پرداخت کند، و نه همه آن را به همان میزانی که پرداخت کرده است از نیم عشر اجرایی او کسر خواهد شد.

 پرداخت نیم عشر در اجرای ثبت به این ترتیب است که در شرایطی که طلبکار برای وصول طلب خود با استناد به سند رسمی به اداره ثبت مراجعه می کند، بعد از عدم امکان وصول طلب و توقیف اموال توسط اداره ثبت، مزایده برگزار خواهد شد و اموال بدهکار به صورت مزایده فروخته خواهد شد.

بعد از انجام مزایده و وصل طلب محکوم علیه باید مبلغ نیم عشر مزایده را پرداخت کند. این روند در مورد ملک ورثه ای که توسط اداره ثبت توقیف شده است هم جاری است و بعد از برگذاری مزایده ملک ورثه ای نیم عشر ارث باید پرداخت شود.

***صفر تا صد نحوه تنظیم قراردادهای رسمی و کار با سامانه های موجود در دفاتر اسناد رسمی به صورتی کاملا نوین و طبقه بندی شده ، همراه با کارعملی درسامانه ثبت انی و سامانه کاتب و بررسی قوانین و مقررات مرتبط به صورت کاملا کاربردی در مجموعه حقوقی ، ثبتی و مالیاتی نیک مبین***

1. در این فایل های آموزشی به موضوعات ذیل و تمام جزییات و نکات کاربردی و علمی در قراردادهای مختلف اعم از حوزه املاک، خانواده و غیره مسلط خواهید شد
2. قابل استفاده برای تمامی حقوقدانان و کارکنان دفاتر اسناد و سران دفاتر، دفتریاران و عموم اشخاص که موضوعات حقوقی، خانوادگی و ثبتی دارند از تشکیل پرونده تا انتخاب و تشخیص نوع سند در موضوعات مختلف

1. به محض خرید برای شما لایسنس ایجاد می شود و میتوانید بلافاصله به فایلهای آموزشی دسترسی داشته باشید
2. این فایلها را بعد از یک بار دانلود کردن، به صورت آفلاین نیز میتوانید مشاهده کنید
3. این فایلها دارای محدودیت زمانی نیستند و بدون محدودیت زمانی به فایلهای آموزشی دسترسی دارید
4. از این فایلهای آموزشی برای آموزش کارمندان خود نیز میتوانید استفاده کنید
5.  جهت تهیه فایل‌ها میتوانید به قسمت فروشگاه سایت نیک مبین مراجعه کنید  یا به شماره 09158531409 پیام دهید

برخی موضوعات مندرج در بسته های آموزشی نیک ثبت آنی :