همه ی ضوابط و مقررات مربوط به ضریب کاهشی در مالیات بر ارزش افزوده
با توجه به اصل تفریقی غیرمستقیم در مالیات بر ارزش افزوده، حسابرسان مالیاتی می بایست در رسیدگی ها به
منظور شفافیت اقتصادي هر چه بیشتر اعتبارات مؤدي را بررسی و به شرط احراز شرایط براي وي کارسازي نمایند.
با توجه به اینکه از لحاظ تعدادي بخش عمده اي از مؤدیان را اصنافی تشکیل می دهند که فاقد دفاتر و اسناد و
مدارك و سیستم حسابداري براي فعالیتهاي خود می باشند و از سوي دیگر در هنگام خرید اقدام به پرداخت
مالیات بر ارزش افزوده به تأمین کنندگان کالا و خدماتشان مینمایند لکن با اعمال اصل تفریقی غیرمستقیم
اینگونه مؤدیان متحمل هزینه ي سنگینی بابت اجراي قانون می شدند و از سوي دیگر بنابر اصل پارتو در اقتصاد
این مؤدیان اگرچه از لحاظ تعدادي شاید بخش قابل توجهی براي جامعه باشند لکن از لحاظ میزان مالیات وصولی
بخش کمی از وصولی سازمان امور مالیاتی را تشکیل می دهند بنابراین در همین راستا و به منظور گسترش چتر
مالیات بر ا رز ش افزوده به حلق ههاي پایانی زنج یره ا ر زش کالا و خدمات وزارت اقتصاد با همکاري اصناف این
مؤدیان را تا سال 1399 از نگهداري دفاتر و اسناد و مدارك اعتبارات خرید معاف نمود.
مواد قانونی مرتبط
بند ز تبصره 6 قانون بودجه :1396 سازمان امور مالیاتی کشور می تواند مالیات بر ارزش افزوده گروههایی
از مؤدیان مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده موضوع بند (ب) ا ین تبصره را با اعمال ضریب ارزش افزوده
فعالیت آن بخش تعیین نماید. مقررات ای ن بند درخصوص دوره هایی که مالیات آنها قطع ی نشده است، جا ري
خواهد بود. ضر یب ارزش افزوده هر فعالیت با پیشنهاد سازمان امور مالیاتی کشور به تأیید وز یر امور اقتصاد ي و
دارا یی م ی رسد.
بند و تبصره 6 قانون بودجه 1397 و :1398 سازمان امور مالیاتی کشور می تواند مالیات بر ارزش افزوده
گروههایی از مؤدیان مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده را با اعمال ضریب کاهشی ارزش افزوده فعالیت آن
بخش تعیین نماید. مقررات این بند درخصوص دوره هایی که مالیات آنها قطعی نشده است، جاري خواهد بود.
ضریب ارزش افزوده هر فعالیت با پیشنهاد سازمان امور مالیاتی کشور به تأیید وزیر امور اقتصادي و دارایی می
رسد.
مصوبه نوزدهم ین جلسه ستاد ملی مقابله با ویروس کرونا مورخ :1399/02/31 « ضرایب ارزش
افزوده رسته ها ي صنفی بند (و) تبصره (6) قانون بودجه سال 1398 به مدت یک سال تا پایان سال 1399 تمد ید
می شود.»
مقررات موضوعه (نامهها، بخشنامهها، دستورالعملها، آیین نامهها و ...)
دستورالعمل شماره: /7 260/97 تاریخ: 1397/04/17 ( نحوه اجرا ي بند(و) تبصره(6) قانون بودجه سال
1397 در مورد تعیین ضری ب ارزش افزوده براي برخی از فعالیت ها)
در راستاي حکم بند(و) تبصره(6) قانون بودجه سال 1397 که مقرر می دارد:« سازمان امور مالیاتی کشور می تواند
مالیات بر اررزش افزوده گروه هایی از مودیان مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده را با اعمال ضریب کاهشی
ارزش افزوده فعالیت آن بخش تعیین نماید. مقررات این بند در خصوص دوره هایی که مالیات آنها قطعی نشده
است، جاري خواهد بود. ضریب ارزش افزوده هر فعالیت با پیشنهاد سازمان امور مالیاتی کشور به تأیید وزیر امور
اقتصادي و دارایی می رسد.» و با عنایت به تعیین ضریب ارزش افزوده برخی فعالیت ها و تأیید آن توسط وزیر
محترم امور اقتصادي و دارایی، به منظور تکریم و حل مشکلات مودیانی که قادر به مستندسازي اعتبارات خرید
نمی باشند و تعامل با آنان و وحدت رویه در اجراي مقررات موارد ذیل جهت اجرا ابلاغ می گردد:
-1 بنا بر اختیار حاصل از بند(و) تبصره(6) قانون بودجه سال 1397 کل کشور، ضریب ارزش افزوده براي فعالیت
هاي مندرج در جدول ذیل تعیین و به تأیید وزیر محترم امور اقتصادي و دارایی رسیده است. بدیهی است ضریب
مزبور صرفا براي تعیین مأخذ مشمول مالیات و عوارض ارزش افزوده اشخاص حقیقی حاضر در انتهاي زنجیره
مشمولیت می باشد.
ردیف عنوان فعالیت ضرایب
1 فروشندگان آهن آلات شش درصد(%6)
2 صاحبان نمایشگاه ها و فروشگاه هاي خودرو پنج درصد(%5)
3 بنکداران و عمده فروشان کارت شارژ و سیم کارت دو درصد(%2)
4 بنکداران و عمده فروشان مواد غذایی و آجیل و خشکبار شش درصد(%6)
5 بنکداران و عمده فروشان پوشاك، کیف، کفش و پارچه هفت درصد(%7)
6 بنکداران و عمده فروشان لوازم بهداشتی و آرایشی هفت درصد(%7)
7 بنکداران و عمده فروشان عینک و قطعات و لوازم مربوط هشت درصد(%8)
8 بنکداران و عمده فروشان لوازم و قطعات یدکی خودرو، موتور سیکلت ، سه چرخه موتوري و دوچرخه شش درصد(%6)
9 بنکداران و عمده فروشان لوازم خانگی شش درصد(%6)
10 بنکداران و عمده فروشان رایانه و ماشین هاي اداري و قطعات لوازم یدکی مربوطه پنج درصد(%5)
11 بنکداران و عمده فروشان لوازم برقی و الکتریکی شش درصد(%6)
12 بنکداران و عمده فروشان محصولات لاستیکی و پلاستیکی هفت درصد(%7)
13 بنکداران و عمده فروشان انواع اسباب بازي نه درصد(%9)
14 بنکداران و عمده فروشان انواع ساعت و لوازم یدکی مربوطه هفت درصد(%7)
-2 در تعیین ضریب ارزش افزوده فعالیت هاي موضوع بند(1)، مالیات و عوارض ارزش افزوده به عنوان بخشی از
قسمت تمام شده کالا منظور شده است، لذا اشخاص مزبور در هنگام فروش مجاز به مطالبه و وصول مالیات و
عوارض ارزش افزوده، مازاد بر قیمت فروش نخواهند بود .
-3 ضریب ارزش افزوده تعیین شده، براي کلیه دوره هاي مالیاتی سال 1397 و ماقبل آن که مالیات و عوارض آن
قطعی نشده است جاري خواهد بود.
تذکر: به استناد تبصره(2) ماده 210 قانون مالیات هاي مستقیم مالیات و عوارض ابرازي مودیان در اظهارنامه
تسلیمی قطعی محسوب می شود، لذا در صورتی که مالیات و عوارض ابرازي مودیان از مالیات و عوارض تعیین
شده براساس مفاد این دستورالعمل بیشتر باشد، مالیات وعوارض ابرازي مودیان که قطعی محسوب می شود ملاك
عمل خواهد بود .
-4 مالیات و عوارض ارزش افزوده آن دسته از فعالان موضوع بند(1) که اقدام به نگهداري اسناد و مدارك و
اجراي مقررات مطابق فرآیندهاي اجرایی تعیین شده در قانون نموده اند و خواهان استفاده از ضریب مزبور نمی
باشند براساس اسناد و مدارك با رعایت مقررات موضوع قانون مالیات بر ارزش افزوده تعیین می شود و ضریب
مذکور مانع از تعیین مالیات و عوارض براساس اسناد و مدارك نخواهد بود .
-5 مأخذ محاسبه مالیات و عوارض ارزش افزوده و مالیات و عوارض ارزش افزوده مودیان مزبور با توجه به
ضریب تعیین شده به شرح ذیل تعیین می شود:
ضریب × کل فروش مشمول دوره= مأخذ محاسبه مالیات و عوارض ارزش افزوده هر دوره
نرخ مالیات و عوارض× مأخذ مشمول مالیات و عوارض ارزش افزوده هر دوره= مالیات و عوارض ارزش افزوده هر دوره
-6 مفاد این دستورالعمل براي کلیه فعالان اقتصادي مشمول ثبت نام موضوع بند(1) این دستورالعمل لازم الاجراء
خواهد بود بنابراین عدم ثبت نام یا عدم تسلیم اظهارنامه و یا تسلیم اظهارنامه کمتر از مالیات و عوارض موضوع
بند(و) تبصره 6 قانون بودجه سال 1397 مانع از اعمال این دستورالعمل براي پرونده هایی که در راستاي بند یادشده
مورد رسیدگی قرار می گیرند نخواهد بود.
-7 فعالان موضوع بند(1) کماکان مکلف به رعایت سایر تکالیف قانونی از جمله ارائه اظهارنامه مالیات بر ارزش
افزوده هر دوره، پرداخت مالیات و عوارض و ارائه اسناد ومدارك خواهند بود .
-8 فعالان موضوع بند(1) مکلف اند در زمان خرید کالا و خدمات مشمول مالیات و عوارض از مودیان مشمول
ثبت نام شده در نظام مالیات بر ارزش افزوده، مالیات و عوارض مطالبه شده را با دریافت صورتحساب و رعایت
سایر مقررات به حساب هاي مودیان مشمول واریز نمایند.
-9 ادارات کل امور مالیاتی حداکثر مساعدت لازم را در خصوص تقسیط و بخشودگی جرائم با رعایت مفاد مواد
(167) و (191) قانون مالیات هاي مستقیم اعمال نمایند.
-10 مفاد این دستورالعمل براي کلیه مأموران مالیاتی و مراجع دادرسی مالیاتی تعیین شده در قانون مالیات بر
ارزش افزوده لازم الاجرا می باشد .
فعالیت هاي اضافه شده طی بخشنامه هاي شماره هاي شماره: 260/97/10 تار یخ: ،1397/05/06
شماره: /260/5437د تاری خ: ،1397/07/30 شماره: /260/5436د تاری خ: 1397/07/30
ردیف عنوان فعالیت ضرایب
1 بنکداران و عمده فروشان انواع روتختی، روبالشی، رومیزي و نظایرآن ها و
انواع لحاف، حوله، بالش، تشک و کوسن
هفت درصد(%7)
2 شرکت هاي تعاونی مصرف هفت درصد(%7)
3 بنکداران و عمده فروشان انواع لوازم بهداشتی و ساختمانی و انواع نوشت افزار
و لوازم مهندسی
هفت درصد(%7)
دستورالعمل شماره: /48574/230د تاری خ: 27/09/1398 ( نحوه اجراي بند(و) تبصره(6) قانون بودجه
سال 1398 در مورد تعیین ضری ب ارزش افزوده براي برخ ی از فعالیت ها)
در راستاي حکم بند (و) تبصره ( 6) قانون بودجه سال 1398 که مقرر می دارد: "سازمان امور مالیاتی کشور می تواند
مالیات بر ارزش افزوده گروه هایی از مودیان مشمول قانون مالیات بر ارزش افزوده را با اعمال ضریب کاهشی
ارزش افزوده فعالیت آن بخش تعیین کند. مقررات این بند در خصوص دوره هایی که مالیات آن ها قطعی نشده است،
جاري خواهد بود. ضریب ارزش افزوده هر فعالیت با پیشنهاد سازمان امور مالیاتی کشور به تأیید وزی ر امور اقتصادي
و دارایی می رسد. "و با عنایت به تعیین ضریب ارزش افزوده برخی فعالیت ها و تأیید آن توسط وزیر محترم امور
اقتصادي و دارایی، به منظور تکریم و حل مشکلات مودیانی که قادر به مستندسازي اعتبارات خرید نمی باشند و
تعامل با آنان و وحدت رویه در اجراي مقررا ت موارد ذیل جهت اجرا ابلاغ می گردد:
-1 بنا بر اختیار حاصل از بند (و) تبصره ( 6) قانون بودجه سال 1398 کل کشور، ضریب ارزش افزوده براي فعالیت هاي
مندرج در جدول ذیل تعیین و به تأیید وزیر محترم امور اقتصادي و دارایی رسیده است. بدیهی است ضریب مزبور
صرفا براي تعیی ن مأخذ مشمول مالیات و عوارض ارزش افزوده اشخاص حقیقی فعالیت هاي ذیل می باشد.
ردیف عنوان فعالیت ضرایب
1 فروشندگان آهن آلات شش درصد (%6)
2 سنگبري ها یازده درصد (%11)
3 صاحبان نمایشگاه ها و فروشگاه هاي خودرو پنج درصد (%5)
4 فروشندگان انواع روتختی، روبالشی، رومیزي و نظایر آنها هفت درصد (%7)
5 فروشندگان انواع نوشت افزار و لوازم مهندسی هفت درصد (%7)
6 فروشندگان انواع لوازم بهداشتی و ساختمانی هفت درصد (%7)
7 فروشندگان انواع لحاف، حوله، بالش، تشک و کوسن هفت درصد (%7)
8 فروشندگان کارت شارژ و سیم کارت دو درصد (%2)
9 فروشندگان مواد غذایی و آجیل و خشکبار شش درصد (%6)
10 فروشندگان پوشاك، کیف، کفش و پارچه هفت درصد (%7)
11 فروشندگان لوازم بهداشتی و آرایشی هفت درصد (%7)
12 فروشندگان عینک و قطعات و لوازم مربوط هشت درصد (%8)
13 فروشندگان لوازم وقطعات یدکی خودرو،موتورسیکلت، سه چرخه موتوري و دوچرخه شش درصد (%6)
14 فروشندگان لوازم خانگی شش درصد (%6)
15 فروشندگان رایانه و ماشین هاي اداري و قطعات و لوازم یدکی مربوطه پنج درصد (%5)
16 فروشندگان لوازم برقی و الکتریکی شش درصد(%6)
17 فروشندگان محصولات لاستیکی و پلاستیکی هفت درصد (%7)
18 فروشندگان انواع اسباب بازي نه درصد (%9)
19 فروشندگان انواع ساعت و لوازم یدکی مربوطه هفت درصد (%7)
20 فروشندگان انواع شوفاژ و تهویه مطبوع و قطعات و لوازم یدکی مربوطه شش درصد (%6)
فعالیت هاي با ضر یب کاهشی
265
21 فروشندگان انواع آسانسور، پله برقی و تجهیزات و قطعات و لوازم یدکی مربوطه شش درصد (%6)
22 فروشندگان انواع پتو، انواع کالا و لوازم خرازي و انواع زیورآلات و جواهرات بدلی هفت درصد (%7)
23 کارگاه صنعتی پوشاك سیزده درصد (%13)
-2 در تعیین ضریب ارزش افزوده فعالیت هاي موضوع بند ( 1)، مالیات و عوارض ارزش افزوده به عنوان بخشی از
قیمت تمامشده کالا منظور شده است، لذا اشخاص مزبور در هنگام فروش مجاز به مطالبه و وصول مالیات و
عوارض ارزش افزوده، مازاد بر قیمت فروش نخواهند بود.
-3 ضریب ارزش افزوده تعیین شده، براي کلیه دوره هاي مالیاتی سال 1398 و ماقبل آن که مالیات و عوارض آن
قطعی نشده است جاري خواهد بود.
تذکر: به استناد تبصره(2)ماده 210 قانون مالیاتهاي مستقیم مالیات و عوارض ابرازي مودیان در اظهارنامه تسلیمی
قطعی محسوب می شود، لذا درصورتی که مالیات و عوارض ابرازي مودیان از مالیات و عوارض تعیین شده بر
اساس مفاد این دستورالعمل بیشتر باشد، مالیات و عوارض ابرازي مودیان که قطعی محسوب می شود ملاك عمل
خواهد بود.
-4 مالیات و عوارض ارزش افزوده آن دسته از فعالان موضوعبند (1)که اقدام به نگهداري اسناد و مدارك و
اجراي مقررات مطابق فرآیندهاي اجرایی تعیین شده در قانون نموده اند و خواهان استفاده از ضریب مزبور
نمیباشند بر اساس اسناد و مدارك با رعایت مقررات موضوع قانون مالیات بر ارزش افزوده تعیین می شود و ضریب
مذکور مانع از تعیین مالیات و عوارض بر اساس اسناد و مدارك نخواهد بود.
-5 مأخذ محاسبه مالیات و عوارض ارزش افزوده و مالیات و عوارض ارزش افزوده مودیان مزبور با توجه به ضریب
تعیینشده به شرح ذیل تعیین میشود:
ضریب × کل فروش مشمول دوره = مأخذ محاسبه مالیات و عوارض ارزشافزوده هر دوره
نرخ مالیات و عوارض × مأخذ مشمول مالیات و ع وارض ارزشافزوده هر دوره = مالیات و عوارض ارزشافزوده هر دوره
-6 در صورتی که مودیان مذکور به عرضه توأم کالاها یا خدمات مشمول مالیات ومعاف از مالیات اشتغال داشته
باشند موظفاند سهم فروش کالاهاي مشمول مالیات و عوارض ارزش افزوده و کالاهاي معاف از مالیات و
عوا رض ارزش افزوده را براساس مستندات مشخص و اعلام کند، در صورتی که امکان اعلام سهم فروش کالاهاي
مشمول و معاف براي دوره هاي گذشته وجود ندارد مأموران مالیاتی موظف اند با توجه به واقعیات موجود و
براساس قرائن مالیاتی سهم کالاهاي مشمول را تعیین نمایند.
-7 مفاد این دستورالعمل براي کلیه فعالان اقتصادي مشمول ثبتنام موضوع بند (1) این دستورالعمل لازم الاجرا
خواهد بود بنابراین عدم ثبت نام یا عدم تسلیم اظهارنامه و یا تسلیم اظهارنامه کمتر از مالیات و عوارض موضوع بند
(و) تبصره 6 قانون بودجه سال 1398 مانع از اعمال این دستور العمل براي پرونده هایی که در راستاي بند یادشده مورد
رسیدگی قرار می گیرند نخواهد بود.
-8 فعالان موضوع بند (1) کماکان مکلف به رعایت سایر تکالیف قانونی (ازجمله ارائه اظهارنامه مالیات بر
ارزش افزوده هر دوره ، پرداخت مالیات و عوارض ، ارائه اسناد و مدارك) خواهند بود.
-9 فعالان موضوع بند (1) مکلفاند در زمان خرید کالا و خدمات مشمول مالیات و عوارض از مودیان مشمول
ثبتنامشده در نظام مالیات بر ارزش افزوده، مالیات و عوارض مطالبه شده را با دریافت صورتحساب و رعایت
سایر مقررات به حساب هاي مودیان مشمول واریز نمایند.
-10 ادارات کل امور مالیاتی حداکثر مساعدت لازم را در خصوص تقسیط و بخشودگی جرائم با رعایت مفاد
مواد «167» و «191» قانون مالیاتهاي مستقیم و بخشنامه هاي صادره در این خصوص اعمال نمایند.
-11 مفاد این دستورالعمل براي کلیه مأموران مالیاتی و مراجع دادرسی مالیاتی تعیینشده در قانون مالیات بر
ارزش افزوده لازم الاجرا می باشد.
فعالیت هاي اضافه شده طی بخشنامه هاي شماره: /66718/230د تاری خ: 24/12/1398 و شماره:
/230/66703د تاری خ: 1398/12/24
ردیف عنوان فعالیت ضرایب
1 فروشندگان محصولات فلز ي غیرآهنی (به استثناء فلزات قیمتی نظیر طلا، نقره
و پلاتین)
هفت درصد(%7)
2 شرکت هاي تعاونی مصرف هفت درصد(%7)
دستورالعمل شماره: 507/99/230 تاریخ: /02/1399 31 (ابلاغ مصوبه "ستاد ملی مبارزه با بیماري
کرونا" مبنی بر تمدی د ضرای ب ارزش افزوده رسته هاي صنفی براي سال 1399)
پیرو دستورالعملهاي موضوع بند (و) تبصره (6) قانون بودجه سال 1398 به شمارههاي /230/48574د مورخ
27/09/1398 و /230/66703د و /230/66718د مورخ /1398 24/12 موضوع تعیین ضریب مالیات بر ارزش افزوده
برخی از فعالیت هاي صنفی، نظر به اینکه مطابق مصوبات نوزدهمین جلسه ستاد ملی مقابله با ویروس کرونا که به
تائید ریاست محترم جمهور رسیده است مقرر شده است « ضرایب ارزش افزوده رسته ها ي صنفی بند (و) تبصره
(6) قانون بودجه سال 1398 به مدت ی ک سال تا پایان سال 1399 تمدید م ی شود.» لذا ضرا ی ب تعیین شده گروه هاي
مزبور که به پیشنهاد سازمان به تائید وز یر محترم وزارت متبوع نیز رسیده است عینا با رعایت دستورالعمل هاي
یادشده برا ي سال 1399 نیز لازم الاجرا خواهد بود. (تاریخ اجرا: 1399/01/01 مدت اجرا: یکسال)
جمعبندي و نتیجهگیري
فعالیت هاي با ضریب کاهشی ابتدا در بودجه سال 1396 به منظور پذیرش اعتبارات خرید آنها از طریق اعمال
ضرایب تعیین شده توسط سازمان امور مالیاتی آورده شد لکن در سال 1396 دستورالعمل مربوط تهیه نگردید.
سپس در قانون بودجه سال 1397 مجدداَ آورده شد و سازمان امور مالیاتی طی دستورالعمل شماره: 260/97/7
تاریخ : 1397/04/17 چهارده گروه فعالیت را استخراج و اعمال ضریب نمود و پس از آن سه گروه فعالیت دیگر
را طی بخشنامههاي شماره ،10 5436 و 5437 اضافه نمود. در قانون بودجه سال 1398 نیز موضوع مذکور آورده
شد و سازمان امور مالیاتی طی دستورالعمل شماره /48574/230د تاریخ : 27/09/1397 ضرایب بیست و سه عنوان
فعالیت را جهت اجرا اعلام نمود و پس از آن دو گروه فعالیت دیگر را طی بخشنامه هاي شماره 66703 و 66718
اضافه نمود. در سال 1399 با توجه به شیوع کرونا و زیان هاي وارد شده به فعالیت هاي شغلی مختلف، در مصوبه
ستاد کرونا در سال 1399 ضرایب اعلامی سال 1398 براي سال 1399 نیز اعلام و تا پایان سال 1399 تمدید گردید.
نکته قابل توجه در این فعالیتها حمایت از شرکتهاي تعاونی و ذکر عنوان مذکور در زمره اینگونه فعالیتهاست. از
ابتداي سال 1400 دیگر موضوع ضریب کاهشی در قوانین مصوب آورده نشده و شاید بتوان گفت در صورت
پیاده سازي کامل سامانه مؤدیان دیگر نیازي به عدول از اصل تفریقی غیرمستقیم نمی باشد.
